Wewaton Panulise Basa Jawa Nganggo Aksara Jawa/Bab 16

Tulisen paragraf ngisor iki gunakake sandhangan mandaswara 1.menawa kue wis ora krasan menyang perantoan, balia wae nang Semarang tinimbang gawe awakmu kaloro loro apa maneh dhuitmu wis saya entek

BAB 16 UNINE AKSARA ꦮ꧈ ꦪ꧉

1. Ing ngarep wis dipratelakake yen aksara ꦮ lan ꦪ iku aksara mandaswara, tegese aksara kang unine manda-manda, ora cetha. Aksara ꦮ unine ing antarane aksara ꦮ karo ꦲ꧉ Aksara ꦪ unine ing antarane aksara ꦪ karo aksara ꦲ꧉ Nanging ora kabeh wandane tembung kang mawa ꦮ utawa ꦪ iku unine mung manda-manda utawa ora cetha. Akeh uga wandane tembung kang mawa ꦮ utawa ꦪ sing unine cetha.

2. Aksara ꦮ sing mandaswara, manawa dumunung ing:

a. Wanda menga ing saburine wanda kang uga menga mawa sandhangan suku utawa taling tarung, kayata:

1 ꦏꦸꦮꦺ kuwe

2 ꦏꦺꦴꦮꦺ kowe

3 ꦩꦸꦮꦫ muwara

4 ꦠꦸꦮꦶ tuwi

5 ꦱꦸꦮꦫ suwara

6 ꦭꦸꦮꦺ luwe

7 ꦠꦸꦮ tuwa

8 ꦠꦿꦸꦮꦺꦭꦸ truwelu

b. Wanda sigeg ing saburine wanda menga mawa sandhangan taling-tarung, manawa wanda sigeg iku tanpa sandhangan swara

1 ꦏꦿꦺꦴꦮꦏ꧀ krowak

2 ꦱꦺꦴꦮꦤ꧀ sowan

3 ꦒꦿꦺꦴꦮꦃ growah (tg. kalong akeh)

4 ꦥꦺꦴꦮꦤ꧀ powan

5 ꦧ꧀ꦭꦺꦴꦮꦃ blowah (tg. sigaran degan)

6 ꦢꦶꦱꦺꦴꦮꦏ꧀ disowak (tg. dicabut, diilangi)

c. Wanda sigeg ing saburine wanda menga mawa sandhangan suku, kayata:

1 ꦲꦸꦮꦺꦴꦁ uwong

2 ꦭꦸꦮꦼꦱ꧀ luwes

3 ꦝꦸꦮꦶꦠ꧀ dhuwit

4 ꦝꦸꦮꦼꦠ꧀ dhuwet

5 ꦏꦸꦮꦠ꧀ kuwat

6 ꦱꦸꦮꦺꦏ꧀ suwek

d. ꦮ malihane panambang ꦲ꧈ kayata :

1 ꦠꦸꦏꦸꦮ tukua

2 ꦔꦁꦒꦺꦴꦮ nganggoa

3 ꦩꦲꦶꦢꦺꦴꦮ maidoa

4 ꦠꦸꦫꦸꦮ turua

5 ꦔ꧀ꦒꦸꦪꦸꦮ ngguyua

6 ꦔꦁꦱꦸꦮ ngangsua

e. ꦮ ing wanda ꦮꦤ꧀ malihane panambang ꦲꦤ꧀ kayata:

1 ꦗꦒꦺꦴꦮꦤ꧀ jagoan

2 ꦏꦭꦸꦮꦤ꧀ kaluan

3 ꦏꦼꦧꦺꦴꦮꦤ꧀ keboan

4 ꦗꦼꦗꦺꦴꦝꦺꦴꦮꦤ꧀ jejodhoan

5 ꦧꦤ꧀ꦠꦸꦮꦤ꧀ bantuan

6 ꦗꦼꦫꦺꦴꦮꦤ꧀ jeroan

3. Saliyane kang kasebut ing dhuwur iku, unine wanda mawa aksara ꦮ ora mung mandaswara, nanging cetha. Tuladhane:

1 ꦮꦶꦱ꧀ wis

2 ꦮꦺꦴꦢ꧀ wod

3 ꦭꦶꦮꦠ꧀ liwat

4 ꦮꦺꦴꦃ woh

5 ꦠꦶꦮꦱ꧀ tiwas

6 ꦭꦶꦮꦠ꧀ liwat

7 ꦫꦺꦮꦁ rewang

8 ꦒꦮꦠ꧀ gawat (tg. mbebayani)

4. Aksara ꦪ mandaswara manawa dumunung ing:

a. Wanda menga saburine wanda kang uga menga mawa sandhangan wulu utawa taling, kayata:

1 ꦏꦸꦪꦺ kiye

2 ꦧꦺꦪ beya

3 ꦥꦿꦶꦪ priya (tg. lanang)

4 ꦏꦥꦿꦶꦪꦺ kapriye

5 ꦏꦸꦥꦶꦪ kupiya (tg. tuladha)

6 ꦲꦶꦪ iya

7 ꦭꦶꦪ liya

8 ꦱꦶꦪꦱꦶꦪ siya-siya (tg. seneng nganiaya)

b. Wanda sigeg saburine wanda menga mawa sandhangan wulu lan taling, kayata:

1 ꦠꦶꦪꦁ tiyang

2 ꦫꦸꦥꦶꦪꦃ rupiyah

3 ꦏꦺꦪꦺꦴꦁ keyong

4 ꦏꦶꦪꦼꦁ kiyeng (tg. kenceng lan kiyat)

5 ꦏ꧀ꦭꦺꦪꦁ kleyang (tg. godhong garing)

6 ꦏꦶꦪꦠ꧀ kiyat

7 ꦒꦺꦪꦺꦴꦭ꧀ geyol (tg. isi salak)

8 ꦕꦿꦶꦪꦺꦴꦱ꧀ criyos

c. ꦪ malihane panambang ꦲ kayata:

1 ꦫꦺꦤꦺꦪ renea

2 ꦧꦭꦶꦪ balia

3 ꦔꦠꦶꦲꦠꦶꦪ ngati-atia

4 ꦒꦮꦺꦪ gawea

5 ꦒꦺꦩꦶꦪ gemia

6 ꦔꦗꦶꦪ ngajia

d. ꦪ ing wanda ꦪꦤ꧀ malihane panambang ꦲꦤ꧀ kayata:

1 ꦠꦩꦶꦪꦤ꧀ tamian (tg. dialect: kedhayohan)

2 ꦒꦮꦺꦪꦤ꧀ gawean

3 ꦏꦱꦸꦕꦶꦪꦤ꧀ kasucian

4 ꦒꦝꦺꦪꦤ꧀ gadhean

5 ꦥꦿꦗꦚ꧀ꦗꦶꦪꦤ꧀ prajanjian

6 ꦥꦔꦗꦶꦪꦤ꧀ pangajian

5. Saliyane kang kasebut ing dhuwur iku, unine wanda mawa aksara ora mung mandaswara, nanging cetha. Tuladhane:

1 ꦢꦪꦸꦤ꧀ dayun (tg. abdine Menakjingga)

2 ꦧꦪꦼꦩ꧀ bayem

3 ꦒꦸꦪꦸꦧ꧀ guyub

4 ꦏꦪꦸꦤ꧀ kayun (tg. karep)

5 ꦒꦺꦴꦪꦁ goyang (tg. oyang, gonjing)

6 ꦥꦸꦪꦸꦃ puyuh (tg. gemak)