Mula Bukane ana Tembang Gambuh
kang mapan ing wit ringin sakembaran iku ora padha ngganggu gawe marang kawula Mataram amarga saka becik lan asihe Kanjeng Sultan Agung.
Yen wanci surup, utawa wektu sore, nalika srengenge angslup, para lelembut biyasane padha metu, embuh amarga arep nyambut gawe utawa tumandang apa bae. Dene yen awan padha turu, ora tangi yen ora ana parigawe, upamane diganggu manungsa kang jail. Dadi, walikan karo adat saben dinane manungsa. Manungsa yen awan nyambut gawe, lan yen bengi turu. Dene kosok walike, lelembut yen awan turu, yen bengi nyambut gawe. Amarga saka iku mau, wong-wong sing jirih mesthi wedi yen metu bengi amarga wedi marang lelembut, gendruwo, lan sabangsane.
Yen wektu surup, gendruwo ing wit ringin kembar alun-alun Plered iku uga padha tangi. Sing Wadon menyang Kali Opak kang papane ora adoh saka Kraton lan alun-alun Plered. Embuh perlune apa wewe menyang kali iku. Mbokmenawa wae padha reresik awak, utawa umbah-umbah. Mesthi wae ing alun-alun Plered rak ora ana sumur kanggo keperluan kasebut saengga para lelembut kudu menyang kali! Malah wong-wong Plered yen umbah-umbah uga ing Kali Opak, kang wektu semono banyune pancen isih bening kinclong, luwih-luwih yen nedhenge ora banjir, banyune bening nylaring. Mulane, wong-wong ing Plered yen padha adus ing Kali Opak iku, ora susah nimba lan bisa adus sapole, nglangi, ciblon, lan sapanunggalane.
Ing wektu surup iku uga, Kanjeng Sultan Agung nuju kondur saka tindak-tindak, kaya padatane, ninjo kahanane para kawula ing tlatah Kraton Plered, mbokmenawa ana bab-bab kang perlu diwigatekake. Padatane, kanthi cara mengkono iku yen ana bot-repoting kawula, Panjenengane mesthi banjur enggal bisa paring pitulungan.
Wektu sore iku, Kanjeng Sultan Agung kondur menyang kraton liwat alun-alun lor, ngliwati dalan ing satengahe wit ringin gedhe sakembaran. Dhek semana, ing alun-alun durung ana lampune listrik kaya saiki. Mulane, yen surup, apa meneh bengi, alun-alun iku peteng, apa maneh yen wamcine ora ana rembulan, kaya ing wanci surup mau. Ringin kurung sakembaran ing tengahing alun-alun Plered katon ireng nggameng, njenggereng medeni! Saka kadohan Kamjeng Sultan mireng kaya ana wong ura-ura. Ananging, sing ura-ura iku mau sajatine gendruwo kang mapan ing wit ringin gedhe ing tengahing alun-alun iku.
Kanjeng Sultan ngendika, "He para abdi dalem, kae ana gendruwo ura-ura." Nanging, para abdi dalem sing nderekake Kanjeng Sultan rumangsa ora ana sing krungu, lan ora weruh yen ana gendruwo kaya sing dingendikakake Kanjeng Sultan.
"Kula sedaya mboten mireng, Kanjeng."Kempalan Cariyos Rakyat Jawi
101
